Hypervigilantie bij fibromyalgie. Wat is het?

Door Adriana Dellwo.

Hypervigilantie  is een toestand van constant gespannen zijn, op je hoede zijn en je buitengewoon bewust zijn van je omgeving.

Een klein maar groeiend aantal onderzoeken suggereert dat hypervigilantie een kenmerk is van fibromyalgie en kan bijdragen aan het algemene symptoom van sensorische overbelasting.

Het idee is dat onze hersenen zich overdreven bewust worden van dingen, waaronder pijnlijke stimuli, geluiden, felle lichten en algemene activiteit.

Dat zou kunnen verklaren waarom ons lichaam zo pijnlijk reageert op een gevoel dat de meeste mensen niet als pijnlijk zouden ervaren (allodynie genaamd), en ook waarom we gevoelig zijn voor lawaai, licht, chaotische omgevingen en meer.

Met hypervigilantie merk je niet alleen dingen gemakkelijker op, maar ben je waarschijnlijk ook niet in staat om je aandacht ervan af te leiden. Als er iets piept in de andere kamer, merk je het meteen, word je er erg door afgeleid en raak je waarschijnlijk opgewonden als het niet weggaat.

Hetzelfde geldt voor het voelen van de druk van een tailleband of hoe een stof over je huid wrijft. Onze hersenen zien het als een bedreiging, onze hersenen fixeren zich erop en onze fysiologische reactie is veel extremer dan het zou moeten zijn.

In veel omstandigheden is hypervigilantie gekoppeld aan angst. Eén fibromyalgiestudie suggereerde echter dat we met of zonder angst hypervigilant kunnen zijn.

De Hypervigilantie-ervaring

Het menselijk brein neemt veel informatie over onze omgeving waar waar we ons nooit bewust van zijn.

Er zijn te veel signalen die onze hersenen tegelijkertijd bombarderen, dus er is een filterproces – dingen die als onbelangrijk worden beschouwd, worden eruit gefilterd en we zijn ons er nooit van bewust.

Alles wat je brein als een bedreiging beschouwt, krijgt echter extra aandacht. Dit kan een zeer persoonlijke reactie zijn, afhankelijk van wat je hersenen hebben geleerd dat het een gevaar is.

Neem bijvoorbeeld mensen met arachnofobie (angst voor spinnen). Hierdoor zijn ze vrijwel zeker de eerste persoon in de kamer die een insect aan de muur of iets kleins op het tapijt in de kamer zal opmerken. Hun hersenen zijn constant alert, vooral op plaatsen waar ze vaak spinnen hebben gezien.

Als ze een spin zien, kunnen ze in paniek raken, willen ze misschien wegrennen, willen ze zich misschien op een veilige plek opkrullen en huilen. Bij fibromyalgie kan de reactie op overstimulerende omgevingen vergelijkbaar zijn.

Ik heb daar persoonlijke ervaring mee. Ik stond een keer in de rij om iets te kopen in een kleine, chaotische winkel waar een medewerker luide, thrashy muziek had aangezet met een extreem snelle beat. Gelukkig was ik bij mijn man en toen ik hem mijn spullen overhandigde en hem vertelde dat ik daar weg moest, begreep hij het.

Buiten ging ik tegen een muur zitten, sloot mijn ogen en ademde diep totdat ik geen gevaar meer liep voor een complete angstaanval. Als arachnofoob zie ik de overeenkomsten tussen dat en wat er gebeurt als ik een spin zie.

Leven met hypervigilantie

De meeste ouders ervaren een zekere mate van hypervigilantie als het om onze kinderen gaat. Als je een nieuwe baby hebt, kan het kleinste gejammer je uit bed doen vliegen. Je merkt kleine gevaren op die andere mensen niet zien, zoals een blootliggend stopcontact of een glas op de rand van een tafel.

Dus hoewel hypervigilantie normaal is in bepaalde situaties, is het niet gezond om te lang in een hypervigilante staat te blijven. Politieagenten en soldaten in gevechtszones doen dat vaak, waardoor ze risico lopen op PTSS.

Hypervigilantie kan de slaap verstoren, vermijdingsgedrag veroorzaken en u springerig en angstig maken. Altijd alert zijn is vermoeiend. Het kan je prikkelbaar maken en vatbaar voor uitbarstingen. Paniekaanvallen zijn zeker mogelijk.

Hypervigilantie is een aspect van ziekte en geen ziekte zelf. Als u denkt dat hypervigilantie een probleem voor u is, bespreek dit dan met uw arts. Dat kan de richting van uw behandeling helpen bepalen.

Geneesmiddelen worden over het algemeen niet gebruikt om hypervigilantie te behandelen. In plaats daarvan worden coping-technieken en behandeling voor de ziekte die deze veroorzaakt heeft aanbevolen.

Copingtechnieken kunnen zijn:

• Met stress omgaan,
• Yoga,
• Meditatie,
• Mindfullness,
• Diep ademhalen.

Het is een goed idee om uzelf te verwijderen uit situaties of omgevingen die uw hypervigilantie verhogen. Als dit echter leidt tot isolement of vermijdingsgedrag, kunt u baat hebben bij counseling.

Hoewel u zich soms hopeloos voelt, moet u er rekening mee houden dat met tijd en moeite overmatige waakzaamheid kan worden overwonnen.